HR
03 marca 2022

Cudzoziemcy - zestawienie głównych zmian

Ostatnie zmiany wprowadzone ustawą z dnia 17 grudnia 2021 roku o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw istotnie zmodyfikowały sytuację pracodawców zatrudniających cudzoziemców w Polsce.

TUTAJ cały tekst aktu.

W lutym opisaliśmy głowne modyfikacje, a poniżej podajemy zmiany (porównanie co było i co jest) odnoszące się do wybranych aspektów zatrudniania cudzoziemców w Polsce, a w szczególności: oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, zezwoleń na pracę, zezwoleń skonsolidowanych na pobyt i pracę, procedury wizowej.

Zapraszamy do lektury i wsparcia w stosowaniu przepisów.

OŚWIADCZENIE O POWIERZENIU WYKONYWANIA PRACY CUDZOZIEMCOWI

PRZED ZMIANAMI	PO ZMIANACH	CO ODCZUJE PRACODAWCA
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, czyli dokument legalizujący pracę obywateli Ukrainy, Rosji, Białorusi, Gruzji, Armenii i Mołdawii w Polsce, uzyskiwany w uproszczonym, szybkim postępowaniu, pozwala na pracę ww. cudzoziemców przez 6 miesięcy w każdym okresie 12 miesięcy. Tzn., że po 6-miesięcznym okresie pracy cudzoziemca na podstawie „oświadczenia” rejestracja kolejnego może się odbyć dopiero po upływie kolejnych 6 miesięcy.	Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi będzie ważne do 24 miesięcy. Ponadto, bezpośrednio po upływie tego okresu cudzoziemca będzie można zatrudnić na podstawie kolejnego oświadczenia, bez dotychczasowego okresu „karencji”. „Oświadczenie” będzie można stosować do zatrudnienia cudzoziemców z tych samych co dotychczas państw.	Obywatelom Ukrainy, Rosji, Białorusi, Gruzji, Armenii lub Mołdawii będzie można na podstawie jednego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi powierzyć pracę na okres aż 2 lat, a po tym czasie powierzać mu pracę na podstawie kolejnych oświadczeń, dzięki czemu nie będzie trzeba wnioskować o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca. Dzięki zmianie szybciej też uzyska się nowy dokument legalizujący pracę cudzoziemca w przypadku jego awansu lub zmiany warunków pracy.
Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi na podstawie tzw. „oświadczenia” jest zobowiązany powiadomić właściwy urząd pracy o rozpoczęciu wykonywania pracy przez cudzoziemca na podstawie tego oświadczenia najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy.	Jedna z poselskich poprawek do nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wprowadziła zmianę, dzięki której podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi będzie miał 7 dni na zawiadomienie urzędu o podjęciu pracy przez cudzoziemca na podstawie tzw. „oświadczenia”.	Wydłużenie terminu zawiadomienia urzędu pracy o rozpoczęciu wykonywania pracy przez cudzoziemca na podstawie „oświadczenia” do 7 dni znacznie ułatwi wykonanie tego obowiązku, który często był trudny do spełnienia. Ogranicza to także ryzyko otrzymania kary grzywny za niepowiadomienie urzędu pracy o ww. okoliczności w terminie.

ZEZWOLENIE NA PRACĘ

PRZED ZMIANAMI	PO ZMIANACH	CO ODCZUJE PRACODAWCA
Wnioski o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca rozpoznawane są przez wojewodów co do zasady według kolejności wpływu. Nie określono przypadków, w których wnioski te byłyby rozpoznawane priorytetowo.	Właściwy minister będzie mógł określić wykaz przedsiębiorców prowadzących działalność o znaczeniu strategicznym dla gospodarki narodowej, z uwagi na potrzeby gospodarki narodowej oraz przedmiot działalności przedsiębiorców. Wnioski tych podmiotów będą rozpoznawane przez wojewodów z pierwszeństwem przed innymi. Także wnioski cudzoziemców o pobyt czasowy i pracę na rzecz podmiotów określonych w wykazie mają być rozpoznawane priorytetowo.	Firmy, które znajdą się w ministerialnym wykazie, będą mogły liczyć na specjalne traktowanie w urzędach wojewódzkich, polegające na rozpoznawaniu ich wniosków o zezwolenia na pracę oraz wniosków cudzoziemców o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w tych firmach, w sposób priorytetowy. Nie są aktualnie znane szczegóły dotyczące tego, jakie firmy trafią na ministerialną listę.
Podmiot posiadający zezwolenie na pracę cudzoziemca w Polsce, który chce powierzyć wykonywanie pracy temu samemu cudzoziemcowi na innym stanowisku, musi wystąpić do wojewody o nowe zezwolenie na pracę.	Zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków lub zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia nie będzie wymagała wydania nowego zezwolenia na pracę.	Brak konieczności uzyskiwania nowego zezwolenia na pracę w przypadku zmiany nazwy stanowiska cudzoziemca będzie rozwiązaniem przydatnym w szczególności w przypadku awansów stanowiskowych, pod warunkiem zachowania zakresu obowiązków cudzoziemca.

ZEZWOLENIE NA POBYT CZASOWY I PRACĘ CUDZOZIEMCA

PRZED ZMIANAMI	PO ZMIANACH	CO ODCZUJE PRACODAWCA
Cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę musi wykazać m.in. że posiada zapewnione miejsce zamieszkania oraz źródło stabilnego i regularnego dochodu.	Cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie będzie musiał wykazywać (np. umową najmu), że posiada zapewnione miejsce zamieszkania, ani że posiada źródło stabilnego i regularnego dochodu. Nowością natomiast jest, że będzie musiał wykazać, że za swoją pracę w Polsce otrzyma wynagrodzenie nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania przez niego pracy.	Chcąc powierzyć pracę cudzoziemcowi przebywającemu lub mającemu przebywać w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (karta pobytu) w niepełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę, lub w ograniczonej ilości godzin pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, będzie trzeba zapewnić cudzoziemcowi wynagrodzenie odpowiadające co najmniej aktualnemu minimalnemu wynagrodzeniu, wynoszącemu od 1 stycznia 2022 roku 3010 zł brutto, nawet jeśli zgodnie z kodeksem pracy i ustawą o minimalnym wynagrodzeniu należne byłoby mu mniejsze wynagrodzenie, odpowiadające wykonanej pracy i proporcjonalne do czasu pracy. Warunek będzie uznany za spełniony, jeśli suma wynagrodzeń otrzymywanych przez cudzoziemca za wykonywanie pracy na rzecz różnych podmiotów będzie odpowiadała co najmniej kwocie wynagrodzenia minimalnego. W zamyśle ustawodawcy ma to ograniczyć nieuczciwą konkurencję na rynku pracy.
Cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (kartę pobytu), który chce rozpocząć wykonywanie pracy u innego podmiotu, niż wskazany w zezwoleniu, musi wystąpić do wojewody z wnioskiem o nowe zezwolenie, a tym samym przejść całą procedurę przed urzędem od nowa.	Zmiana podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi przebywającemu w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę będzie wymagała zmiany posiadanego zezwolenia, a nie uzyskania go od nowa, co będzie szybsze, tańsze i będzie mniej angażowało zarówno cudzoziemca jak i urzędników.	Chcąc zatrudnić cudzoziemca, który przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę u aktualnego/poprzedniego pracodawcy/zleceniodawcy, nie będzie trzeba czekać na uzyskanie przez cudzoziemca nowego zezwolenia, co trwa dziś niekiedy nawet 1,5 roku, ani uzyskiwać zezwolenia na pracę, jako szybszego sposobu na powierzenie pracy cudzoziemcowi. Cudzoziemiec zyska bowiem możliwość złożenia wniosku o zmianę posiadanego zezwolenia na pobyt i pracę, wskazując nowego pracodawcę/ zleceniodawcę. Decyzja o zmianie zezwolenia, pozwalająca cudzoziemcowi na podjęcie pracy w nowej firmie, powinna zostać wydana znacznie szybciej, niż obecnie trwa uzyskiwanie nowego zezwolenia na pobyt i pracę.
Cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (kartę pobytu), który chce rozpocząć wykonywanie pracy na rzecz tego samego podmiotu, ale na innym stanowisku, musi wystąpić do wojewody o zmianę zezwolenia. Podjąć pracę na nowym stanowisku cudzoziemiec może legalnie dopiero gdy wojewoda zgodzi się na zmianę decyzji, na co oczekiwanie wynosi nawet do kilku miesięcy.	Zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków lub zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia nie będzie wymagała zmiany lub wydania nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Wystarczy, że cudzoziemiec powiadomi o zmianie wojewodę, który wydał zezwolenie.	Zmienić nazwę stanowiska cudzoziemca, który wykonuje pracę na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, będzie można bez przeprowadzania żadnej dodatkowej procedury zmieniającej zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Będzie to miało zastosowanie w szczególności w przypadku awansów stanowiskowych, pod warunkiem zachowania zakresu obowiązków cudzoziemca, które będzie można przeprowadzać „od ręki”, bez oczekiwania na decyzję wojewody o zmianie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
Do postępowań o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy, w tym w celu wykonywania pracy, stosuje się obecnie przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego w zakresie terminów, w jakich decyzja w sprawie powinna być wydana, choć w praktyce terminy te przestrzegane są tylko przez niektóre urzędy.	Decyzja w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy (w tym pobyt czasowy i pracę) ma być wydana w terminie 60 dni. Postępowanie odwoławcze w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy lub stały, ma kończyć się w terminie 90 dni.	Ustawodawca stara się zmobilizować urzędy wojewódzkie do wydawania cudzoziemcom decyzji m.in. o zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę w terminie do 60 dni, który uznany został za realny i możliwy do dotrzymania. O ile w praktyce urzędy dostosują się do tego terminu, pracodawcy zyskają większą pewność co do tego, kiedy cudzoziemiec, którego zamierzają zatrudnić, otrzyma zezwolenie legalizującego jego pobyt i pracę w Polsce.
W niektórych urzędach wojewódzkich na rozpoznanie wciąż oczekują wnioski cudzoziemców o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, złożone jeszcze w 2020 roku.	Wprowadzona ma być szczególna, tymczasowa regulacja, przewidująca uproszczony tryb udzielania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w odniesieniu do postępowań wszczętych przed 1 stycznia 2021 r., które w dniu wejścia w życie ustawy będą pozostawać w toku. Wydane w ten sposób zezwolenia będą ważne do 2 lat i nie będą określać ani podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, ani warunków pracy. Cudzoziemiec będzie miał szeroki dostęp do rynku pracy w okresie ważności zezwolenia, jednak będzie musiał zawiadomić wojewodę w terminie 60 dni, na rzecz jakiego podmiotu i na jakich warunkach rozpocznie pracę, co będzie mógł zrobić tylko raz. Późniejsza chęć zmiany pracodawcy będzie już wymagała standardowej procedury zmiany posiadanego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.	Rozwiązanie będzie skutkować szybkim zakończeniem najbardziej przewlekłych, trwających od dawna spraw o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, w których na decyzję oczekuje tak cudzoziemiec, jak i jego pracodawca. Pracodawcy muszą być także świadomi, że kandydaci do podjęcia pracy na ich rzecz będą mogli w przyszłości legitymować się zezwoleniem na pobyt czasowy i pracę wydanym w szczególnym trybie, dającym cudzoziemcowi dostęp do rynku pracy bez określania konkretnego podmiotu, na rzecz którego może on wykonywać pracę. Należy pamiętać, że cudzoziemiec posiadający zezwolenie pobytowe wydane w tym trybie tylko raz może wybrać podmiot, na rzecz którego podejmie pracę.
Wymiana informacji pomiędzy organami wydającymi decyzje w sprawach pobytowych cudzoziemców i odpowiednimi służbami odbywa się w tradycyjnej, papierowej formie.	Umożliwia się organom i służbom wymianę informacji na temat cudzoziemca za pomocą środków komunikacji elektronicznej.	Elektronizacja obiegu dokumentów i informacji pomiędzy urzędami i służbami może skrócić czas prowadzenia postępowania w sprawie o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca.

PROCEDURA WIZOWA

PRZED ZMIANAMI	PO ZMIANACH	CO ODCZUJE PRACODAWCA
Szybsza ścieżka uzyskania przez cudzoziemca polskiej wizy pracowniczej możliwa jest tylko w niektórych konsulatach i w określonych, nielicznych przypadkach, np. wobec uczestników programu Poland. Business Harbour.	Nowelizacja wprowadza możliwość wydawania wiz pracowniczych poza kolejnością. Minister Spraw Zagranicznych będzie mógł w stosownym rozporządzeniu określić państwa, w których będzie istniało ułatwienie dla ubiegających się o wizy, przy uwzględnieniu potrzeb polskiego rynku pracy. W rozporządzeniu wskazane mogą być także zawody, rodzaje umów, na podstawie których cudzoziemcowi może zostać powierzone wykonywanie pracy, lub rodzaje działalności podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, w przypadku których przysługiwać będzie cudzoziemcowi rozpoznanie jego wniosku wizowego poza kolejnością.	Proces relokacji do Polski cudzoziemca zamierzającego wykonywać w Polsce pracę może być w niektórych, określonych przez właściwego ministra przypadkach, istotnie skrócony, skracając tym samym czas oczekiwania na przyjazd pracownika do Polski i rozpoczęcie przez niego pracy oraz zmniejszając niebezpieczeństwo rezygnacji kandydata z oferty pracy w związku ze zbyt długim oczekiwaniem na relokację. Skutki regulacji będą jednak zależeć od treści przepisów wykonawczych oraz podporządkowania się konsulatów RP tym przepisom.