HR
17 lutego 2023

Wystąpienia publiczne – jak oswoić lęk przed wystąpieniem publicznym

Wystąpienia publiczne i prezentacje to dzisiaj codzienność w naszym życiu zawodowym. Dla wielu z nas wystąpienie publiczne jest wciąż jednak dużym wyzwaniem.
Wychodząc przed publiczność ze zdenerwowania mówimy zawile, chaotycznie, bez pomysłu, często nienaturalnie siląc się na dowcip lub przesadnie naukowy / „fachowy” język.
Jak sprawić, by audytorium się w nas zasłuchało, zrozumiało i zapamiętało? Jak wyszlifować tą umiejętność, aby nasz przekaz wywołał zamierzony skutek? Zapraszam zatem w podróż, której celem jest ‘rozpracowanie’ wystąpienia publicznego

Co to jest wystąpienie publiczne?

Wystąpienia publiczne zgodnie z https://en.wikipedia.org/wiki/Public_speaking zwane także oratorium lub oracją, tradycyjnie oznaczały akt przemawiania twarzą w twarz z żywą publicznością.
Wystąpienie publiczne jest niczym innym, jak występem przed odbiorcami, którzy słuchają nas w czasie rzeczywistym. Zarówno na żywo (fizycznie znajdując się w tym samym pomieszczeniu), jak i z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi technologicznych, np. transmisje na żywo.
W naszej praktyce możemy spotkać się z różnymi rodzajami wystąpień publicznych, np. wystąpienia prezentacyjne, demonstracyjne, edukacyjne, perswazyjne.

Jak się przygotować, aby nasze wystąpienie spełniło swój cel?

Dla mnie osobiście wystąpienie publiczne to narracja / opowieść, którą chcę przekazać swoim słuchaczom. Aby być zasłuchaną, zrozumianą i zapamiętaną moja narracja / moja opowieść powinna być prosta, zawierać ważną informację przekazaną w angażujący sposób. Te trzy elementy uważam za kluczowe dla osiągnięcia celu mojego przekazu.

[Prostota przekazu]

Kiedyś wyczytałam, że w latach 60-tych amerykańscy inżynierowie lotnictwa doszli do wniosku, że samoloty muszą być zaprojektowane w tak prosty sposób, aby każdy średnio zdolny mechanik mógł je łatwo naprawić w każdych warunkach. „Keep it Simple, Stupid”– mówiła reguła KISS.

Regułę KISS w zmienionej formule przyjęłam do swoich wystąpień publicznych, a mianowicie: Keep it Short and Simple / Mów krótko i zwięźle. Przemówienie / wystąpienie publiczne, nie może trwać zbyt długo, gdyż uwaga słuchaczy będzie skupiona maksymalnie przez 15 minut. Po tym czasie nawet najwytrwalsi mogą już sięgać po swoje smartfony. A zatem planując swój występ warto wiedzieć, jak rozkłada się uwaga słuchaczy: na pierwsze max 15 i ostatnie max 10 minut zaplanuj najważniejsze treści.

wykres % zainteresowanych słuchaczy/czas>
</div>
<br><p></p>
<p>Mistrzem wystąpień publicznych by Steve Jobs, który stosował zasadę prostoty i minimalizmu. W swoich prezentacjach na slajdach zamieszczał pojedyncze słowo, zdjęcie lub liczbę. Wiedział, że przesyt rujnuje przekaz. Minimalizm ze starannie dobranym słowem. Słowem zrozumiałym dla odbiorców, bez żargonu i naukowego przesytu. Słowem wywołującym emocje. Unikał „chłodnych”, obojętnych określeń. Mało, lecz zrozumiałe i dobitnie. To jest prostota.<br>Komunikacja pełni dwie funkcje: informacyjną i perswazyjną. Obie są nierozłączne.<br>Jeśli utrudnimy swoją narrację poprzez używanie niezrozumiałych słów, zawiłego języka, skomplikowanych określeń lub zbyt długich wystąpień zaburzymy funkcję informacyjną, czyli poznawczą.<br>Tak konstruujmy zatem swój komunikat, aby nie fundować trudności poznawczej odbiorcom naszej opowieści. Niech nasza narracja będzie przyjemnym doświadczeniem, niech będzie łatwa poznawczo, aby mózg naszych słuchaczy swoje zasoby poznawcze, percepcję, uwagę mógł poświęcić na zasłuchanie się, zrozumienie i zapamiętanie.<br>Mów do ludzi – językiem prostym i zrozumiałym. Przekaz musi być jasny i czytelny, nawet jeśli temat jest skomplikowany</p>
<p>[Ważna informacja]</p>
<p>Ważna, czyli taka, na której nam zależy. Każde wystąpienie zacznij od zastanowienia się, jaka jest główna myśl, którą chcesz przekazać swoim słuchaczom. Nasza teza powinna być sformułowana jasno i zwięźle. Musimy wiedzieć, jaki pomysł chcemy przekazać innym. Przykładowe pytania, które warto sobie zadać: Co ja chcę, żeby ludzie dowiedzieli się z mojego wystąpienia? Co ja chcę, żeby zrozumieli? Co chcę, aby wynieśli ze sobą / zapamiętali? Co chcę, żeby czuli? To początek planu. Kiedy już go mamy, wybieramy narzędzia do realizacji – potrzebujemy struktury. Można zacząć od ogółu do szczegółu; możemy najpierw wymalować szerszy kontekst, a potem przejść do problemu, który zamierzamy rozwiązać, do dotychczasowych rozwiązań, które były niewystarczające, a potem zaprezentować nasze rozwiązanie.<br><strong>Ułóż logiczny i spójny porządek ważnej informacji</strong>, którą chcesz przekazać: ciekawy wstęp skupiony wokół jednej, głównej idei, rozwinięcie złożone z max trzech głównych myśli i zakończenie / podsumowanie, które utrwali twój przekaz.</p>
<p>[Angażujący sposób]</p>
<p>Angażujący sposób oznacza, że wykorzystujemy cały wachlarz środków werbalnych i pozawerbalnych, które uatrakcyjniają naszą narrację. Poświęć czas na znalezienie ciekawych przykładów, danych, case studies. Koniecznie sprawdź źródła, na które się powołujesz. Sięgnij do własnej historii, zobrazuj przykładami z życia prezentowane treści. Korzystaj z flipcharta i ilustruj swoją wypowiedź słowem, rysunkiem lub obrazem, rób mapę myśli, na której są notatki. Opowiadaj i puentuj historie – trafiaj do wyobraźni słuchaczy obrazem i emocją. Mów ciekawie. Z pasją i uśmiechem. Wtedy czas na widowni płynie szybko i ciekawie. Mów tak, żeby żałowali, że to już koniec!<br>Przykładem angażującej struktury narracji jest podejście DLACZEGO – JAK – CO, które doskonale prezentuje znany mówca Simon Sinek w filmie „Zacznij od dlaczego” Większość mówców wie CO chce przekazać i JAK chce przekazać swoją narrację, ale nie wie DLACZEGO. Natomiast angażujący mówcy przekazują swoje narracje zaczynając od DLACZEGO ... Czyli jaki jest twój cel, jaki jest twój motyw, jakie jest twoje przekonanie, dlaczego chcesz przekazać swoją treści, dlaczego uważasz ją za ważną, dlaczego miałaby kogoś obchodzić?</p>
<p><strong>Niezbędnik praktyka, czyli dekalog mistrza </strong></p>
<p><em>Trening czyni mistrza</em> – kilkudniowy warsztat nie zrobi z nas mistrza mównicy. Zaczynamy jako uczeń danego rzemiosła, potem czeladnik, by na końcu osiągnąć rangę mistrza. Umiejętność przekazywania naszej narracji wymaga ciągłego ćwiczenia i trenowania. Podobnie jest z bieganiem – po jednym treningu nie przebiegniesz maratonu. Komunikacja to trening długodystansowy. Trenuj, trenuj i jeszcze raz trenuj. Zacznij od małych grup i krótkich wystąpień. Praktyka czyni mistrza!<br><em>Mistrz ostrzy swoją piłę</em> – osoby, które występują na TEDzie opowiadają, że poświęcają nieraz 90 do 100 godzin na przygotowanie swojego wystąpienia, a zatem pokochaj zasadę 80-20-10. Zasada prezentuje proporcje, czyli 80% czasu poświęć na przygotowanie się do wystąpienia, potem kolejne 20% czasu to próby, próby i jeszcze więcej prób, a ostatnie 10% to już praktyka, czyli wystąpienie.<br>Przygotuj i kilkakrotnie przejrzyj swoje notatki. Kiedy już oswoisz się z materiałem, ćwicz, ćwicz i ćwicz. Przed lustrem, przed znanym ci słuchaczem lub nagraj się na wideo i obejrzyj to nagranie z kimś znajomym, kto spojrzy na nie „świeżym okiem”.</p>
<p><em>Mistrz rozpoznaje teren</em> – poznaj miejsce, gdzie wystąpisz. Pojedź i zobacz salę i jej wyposażenie, naucz się obsługi, zaopatrz się w niezbędne materiały i wyposażenie.</p>
<p><em>Mistrz zna swoich słuchacz</em>y - zanim zaczniesz tworzyć swój przekaz, zastanów się, do kogo go kierujesz. Dowiedz się jak najwięcej o swoich słuchaczach. Pomoże Ci to określić dobór słów, poziom informacji, wzorzec organizacyjny i motywację słuchaczy. Mów krótko, zwięźle i w angażujący sposób.</p>
<p><em>Mistrz jest przygotowany</em> - stwórz plan swojego wystąpienia. Rozpisz DLACZEGO – JAK – CO chcesz zaprezentować. Zapisz temat, cel, ideę i główne punkty, czyli wiedz, jaką ważną informację chcesz przekazać. Pamiętaj, jak rozkłada się uwaga słuchaczy i wykorzystaj to mądrze.</p>
<p><em>Mistrz jest czujny</em> - skoncentruj się na widowni. Obserwuj jej reakcje, dostosuj swój komunikat i bądź otwarty na dialog. Nie wygłaszaj gotowców, bądź czujny i elastyczny.</p>
<p><em>Mistrz jest autentyczny</em> – bądź sobą, nie udawaj nikogo. Inspiruj się mądrymi ludźmi, ale zawsze bądź sobą.</p>
<p><em>Mistrz ma w sobie pokorę</em> – nikt nie jest doskonały, nawet mistrz. Przyznaj sobie prawo do błędu i wyciągaj wnioski na przyszłość. Utrzymuj kontakt wzrokowy z publicznością, co nie wyklucza korzystania z notatek, w których zapiszesz główne myśli w punktach. To profesjonalizm.</p>
<p><em>Mistrz szanuje swoich słuchaczy</em> – trzymaj się ustalonych granic czasowych i ustalonego tematu. Nie przedłużaj swojego wystąpienia i nie odbiegaj od tematu. W ramach szacunku zadbaj o strój dopasowany do okazji i wystąpienia. Nie rozpraszaj swoich słuchaczy sobą: swoją gestykulacją, czy swoim wizerunkiem.</p>
<p><em>Mistrz angażująco zaczyna i kończy</em> – zacznij od zaskakującej tezy lub statystyki, interesującej anegdoty lub zwięzłego cytatu. Zakończ przemówienie podsumowaniem i puentą, które twoi odbiorcy zapamiętają.</p>
<p><strong>Inspiracje od mistrzów: Arystotelesa i Steve’a Jobs’a</strong></p>
<p>2300 lat temu Arystoteles ujawnił i opisał sekret skutecznego przemawiania, który zawiera się w trzech słowach:<strong> etos, patos i logos</strong>.</p>
<p><strong>Etos</strong>: to charakter lub wiarygodność mówcy, czyli zasada, że nasza <strong>publiczność zasłucha się w nas</strong>, gdy uzna nas za kompetentną i wiarygodną osobę.</p>
<p><strong>Patos</strong>: to kontakt emocjonalny z publicznością, czyli emocjonalny walor naszej narracji służący wywołaniu u słuchaczy odpowiedniej postawy i emocji, które pomogą <strong>zapamiętać naszą opowieść</strong>. Najprostszym i skutecznym sposobem wywoływania emocji jest uatrakcyjnienie naszego wystąpienia opowieściami naszych historii, przykładów z życia, anegdot, porównań, metafor, puent, trzymanie się celu i przesłania naszego wystąpienia oraz dbanie o prosty, obrazowy, spójny i krótki przekaz.</p>
<p><strong>Logos</strong>: to logika argumentacji, czyli racjonalny i intelektualny element naszego wystąpienia, który służy<strong> zrozumieniu naszej narracji</strong>. Tutaj słuchacz zadaje sobie pytania: czy słowa mówcy mają sens? Czy to, co mówi jest oparte na faktach, liczbach, wiarygodnych źródłach i dowodach? Czy ta narracja i jej argumenty mnie przekonują?</p>
<p>Co ważniejsze etos, czy patos, a może logos? Czy bardziej przekona mnie nudno i ogólnie przemawiający autorytet z renomowanej uczelni, czy jasno, logicznie i z pasją przemawiający nieznany pasjonat? ...<br>W 2005 roku Steve Jobs wyznaczył nowe trendy w wystąpieniach publicznych przemawiając na Uniwersytecie Stamford: <a href=

https://www.youtube.com/watch?v=SNlJVj6xaCQ , gdzie:
* nie bał się być autentycznym i pokazać swoje braki i trudne historie
* używał chwytliwych i opisowych tytułów
* zaaplikował do wystąpień publicznych narzędzie, tzw. Storytelling – opowiadanie historii
* korzystał ze swoich historii i ubarwiał wystąpienie przykładami z życia, na końcu podsumowując mądrość do zapamiętania
* stosował analogie, metafory, porównania mające wykazać podobieństwa między dwiema rzeczami dla lepszego zrozumienia, powiązania i zapamiętania
* zaczynał od szerszej wizji / opisania sytuacji, czy problemu, aby następnie uszczegółowić ją rozwiązaniami i lekcją na przyszłość
* korzystał ze słów i obrazów angażujących emocje.
To już koniec naszej podróży, w której poznaliśmy podstawowe zasady wystąpień publicznych, co pomoże opanować nam lęk przed przemówieniami, a na koniec polecam inspirującą – moim zdaniem - narrację Pełna moc możliwości Jacka Walkiewicza:

https://www.youtube.com/watch?v=ktjMz7c3ke4&t=4s

Informację przygotowała

Jana Jaworska, praktyk HR, coach ICC, trener biznesu