Wzmożone kontrole dofinansowań z Tarcz antykryzysowych i problemy z tym związane

1.     Wielokrotne zmiany i problemy z interpretacją przepisów o dofinansowaniach

Niestety wskutek pośpiechu oraz braku odpowiednio prowadzonych konsultacji społecznych uchwalone regulacje okazały się w wielu obszarach nieprecyzyjne, niejasne, a ponadto rodzące wątpliwości w obszarze m.in. dyskryminacji przedsiębiorców lub pracowników. Wskutek tego ustawodawca na bieżąco starał się uchwalać nowelizacje, a urzędy pracy dokonywały wykładni przepisów w formie formalnej (publicznie dostępne kompendia wiedzy) oraz nieformalnej (m.in. specjalnie uruchomione telefony kontaktowe). W efekcie wprowadzanych przez dłuższy okres kolejnych zmian dofinansowania dla poszczególnych przedsiębiorców znacząco się różniły, gdyż przyznawane były na odmiennych warunkach lub w ulegały zmianie w trakcie. Ponadto pomimo wprowadzanych poprawek ustawodawcy nie udało się do końca uniknąć niejasności interpretacyjnych, wobec czego zarówno w momencie dofinansowań, jak i obecnie urzędy pracy oraz przedsiębiorcy wciąż stoją przed wątpliwościami.

2.     Pojawienie się problemu rozliczeniowego ze względu na ograniczony 3 letni okres kontroli

Problem rozliczeniowy pojawił się i wzrasta w obecnym roku z uwagi na wprowadzony dopuszczalny okres kontroli – 3 lata, co licząc od 2020 roku oznacza rok 2023. Część przedsiębiorców będzie również objęta potencjalną możliwością kontroli w roku przyszłym, jeżeli dofinansowania przyznano im później. Główne wątpliwości dotyczą obszarów szczegółowych związanych m.in. ze zwolnieniami pracowników ze składek ZUS, odroczeniem składek ZUS, zwolnieniami od podatków, rozwiązaniem z pracownikami stosunków pracy, błędami kalkulacyjnymi czy identyfikacją poszczególnych pracowników i powiązaniem ich z kwotami wypłaconego faktycznie wynagrodzenia.

Obrana przez WUP droga ma charakter cywilnoprawny, tj. w przypadkach, gdy przedsiębiorca nie zgadza się z urzędem w zakresie konieczności zwrotu środków urząd wzywa do zapłaty, a następnie kieruję sprawę do sądu powszechnego z wnioskiem o zasądzenie właściwej kwoty (w tym z uwzględnieniem postępowania upominawczego, czyli z wydaniem nakazu zapłaty). Sprawy te mają istotne znaczenie z uwagi na istotne kwoty dofinansowań (częstokroć liczone w dziesiątkach lub setkach tysięcy złotych, a w niektórych przypadkach w milionach lub dziesiątkach milionów), ale również ze względu na potencjalną konieczność zapłaty odsetek od nienależnie pobranych kwot.

W bieżącym roku lawinowo przybywa liczba toczonych postępowań w zakresie rozliczeń dofinansowań pracowniczych z Tarcz antykryzysowych, które udzielane były od 2020 roku. Przepisy wówczas wprowadzane miały być odpowiedzią państwa na zagrożenie załamaniem rynku pracy. Wprowadzane przepisy  wymagały w ówczesnych warunkach natychmiastowych działań, gdyż ich idea zmierzała ku odciążeniu pracodawców w ponoszeniu części kosztów wynagrodzeń.