Drogowskaz - drobne porady dla ambitnych przedsiębiorców

Podatek VAT i akcyzowy w Czechach

Podatek VAT

Specyficznym podatkiem powszechnie stosowanym w krajach UE jest podatek VAT - podatek od towarów i usług (value-added tax). Podatek ten jest daniną od wartości dodanej, należny dla budżetu państwa po wprowadzeniu towaru do obrotu lub wykonaniu usługi. Jest podatkiem pośrednim, pobieranym na każdym kolejnym etapie obrotu towarami lub usługami. Stanowi swego rodzaju daninę, którą można zrekompensować poprzez zastosowanie mechanizmu odliczenia np. od faktur dokumentujących dokonanie niezbędnych zakupów do wytworzenia produktów. Jednakże ta rekompensata dotyczy tylko uprawnione do tego podmioty.

W Czechach podobnie jak w Polsce podatek ten został wprowadzony w styczniu 1993 r. na mocy ustawy Nr 588/1992 o podatku od wartości dodanej. Następnie od dnia 1 maja 2004 r., czyli wejścia Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej, został uregulowany Ustawą nr 235/2004 (Zákon č. 235/2004 Sb., o dani z přidané hodnoty o podatku od wartości dodanej). W myśl tej Ustawy opodatkowaniu (§ 2) podlegają:

• odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług lub odpłatny transfer nieruchomości przez osobę podlegającą opodatkowaniu w ramach prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Czech,
• odpłatne wewnątrzunijne nabycie towarów, zrealizowane przez osobę podlegającą opodatkowaniu w ramach wykonywania działalności gospodarczej lub osobę prawną, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT,
• odpłatne nabycie nowego środka transportu z innego kraju członkowskiego przez osobę nie podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT,
• import towarów z miejscem realizacji na terytorium Czech.

Podatnicy podatku VAT w Czechach

Chociaż przepisy ustawy o VAT nie mówią o tym wprost (dotyczy to wszystkich krajów, w których wprowadzono podatek VAT) to największymi i najważniejszymi płatnikami tego systemowego podatku są osoby fizyczne, konsumenci. Płacą oni najwięcej do budżetu w momencie, zakupu produktów lub usług, gdyż nabywają je jako ostatnie ogniwo, czyli po najwyższej cenie. Przy zasadzie im wyższe ceny towarów i usług tym wartości podatku odprowadzane do budżetu państwa również są wyższe. Konsumenci nie posiadają prawa do odliczenia tego podatku. Natomiast w Ustawie wymieniono szereg osób, które mają możliwość odliczenia tego podatku od nabywanych np. półproduktów czy środków wytwarzania na określonym etapie przetwarzania półproduktów lub wykonywania usług. Osoby/firmy te przewrotnie nazwano w Ustawie jako „podlegające opodatkowaniu”, (chociaż wiadomo, że wszyscy płacą ten podatek) są to osoby prawne i fizyczne, które aktywnie prowadzą działalność gospodarczą (za wyjątkami określonymi § 5a Ustawy) oraz inne osoby prawne, jeśli prowadzą działalność gospodarczą.

Kryteria dla „płatników”, stawki podatku, okresy do rozliczeń, zwroty podatku

Płatnikiem tego podatku są osoby/firmy, która podlegają podatkowi VAT, czyli muszą zostać zarejestrowane do określonego rejestru. Przy tym posiadają siedzibę na terenie Republiki Czeskiej. Przychody z działalności gospodarczej wskazanych osób/firm w okresie kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych przekroczyły kwotę 1.000.000 CZK. Wówczas stają się płatnikami podatku VAT od pierwszego dnia drugiego miesiąca, następującego po miesiącu, w którym nastąpiło to przekroczenie. W takim przypadku należy złożyć wniosek o rejestrację do podatku VAT do 15 dni po zakończeniu miesiąca, w którym przekroczyła 1.000.000 CZK. Można się również starać wcześniej o wpisanie do systemu, rejestru VAT, wypełniając specjalny wniosek i po udowodnieniu powiązań gospodarczych z firmami czeskimi (umowy o współpracy, sprzedaży itp.). Zatem osoba/firma zostają wpisane wcześniej do rejestru VAT z prawem do odliczenia podatku VAT od faktur zakupowych, nawet w niektórych przypadkach do 12 miesięcy wstecz od daty otrzymania decyzji. Nr rejestru z czeskiego systemu VAT automatycznie jest widoczny w systemie VIES VAT UE.

Uwaga: osoba/firma, jeśli nie przekroczyła obrotu 1.000.000 CZK nie musi składać żadnych deklaracji i nie jest automatycznie rejestrowana do systemu VAT. Nie ma prawa do odliczeń z dokonanych zakupów. Wówczas faktury brutto są dla niej kosztem.

Stawki podatku VAT są niższe niż w Polsce, podstawowa wynosi 21%, obniżona pierwsza 15% i obniżona druga 10%, jest jeszcze stawka 0% dla sprzedaży usług w eksporcie. Zasadniczo obniżoną stawkę 15% stosuje się do towarów i usług wymienionych w załącznikach nr 2 i 3 do Ustawy o VAT na:

• artykuły spożywcze i napoje (inne niż artykuły objęte stawką 10%),
• pomoce, materiały i urządzenia zdrowotne,
• gazety i czasopisma (do lutego 2017 r.*),
• naprawa urządzeń zdrowotnych,
• usługi kwaterunkowe,
• regularna komunikacja lądowa, lotnicza i wodna,
• usługi kulturalne, artystyczne i rozrywkowe,
• usługi pogrzebowe i im towarzyszące,
• usługi rekreacyjne,
• likwidacja odpadów komunalnych,
• usługi socjalne oraz towar o charakterze socjalnym.

Pierwsza obniżona stawka (§ 48 i 48a Ustawy o VAT) dotyczy prac budowlanych i montażowych związanych z naprawami i rekonstrukcją domu mieszkalnego, rodzinnego i mieszkań. A także do prac budowlanych i montażowych związanych z budową obiektu socjalnego. Przy czym za obiekt socjalny uważa się m.in. mieszkanie o powierzchni całkowitej do120 m² lub dom, którego powierzchnia całkowita nie przekracza 350 m². Ponadto obniżoną stawką 10% objęte są towary podane są w załączniku nr 3a do Ustawy o VAT są to m. innymi:

• podstawowe artykuły żywnościowe dla niemowląt oraz małych dzieci (tj. w wieku do lat 3),
• leki (w tym weterynaryjne), substancje do szczepień itp.,
• książki drukowane (jeśli zawartość w nich reklam nie przekracza zawartości połowy objętości książki, a także bez gazet, czasopism, kolorowanek i map),
• produkty przemysłu młynarskiego ze zbóż, ziemniaków, warzyw lub ich kombinacje, a ponadto słód, skrobia, gluten pszeniczny lub ich kombinacje,
• gazety i czasopisma.

Okresy rozliczeń podatku VAT

Okresy do rozliczenia podatku VAT w Czechach mogą być dwa: miesiąc lub kwartał, kwestię tę reguluje § 99 Ustawy. Okres kwartalny rozliczenia zależy również od decyzji Podatnika. Zwiększony czas na uregulowanie podatku otrzyma pod warunkami, że:

• jego przychody za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły 10.000.000 CZK;
• jest rzetelnym płatnikiem podatków,
• złożył wniosek o zmianę okresu podatkowego do końca stycznia roku, w którym ma nastąpić zmiana.

W wyjątkowych sytuacja Podatnik może starać się o wcześniejsze przejście na system rozliczania kwartalnego podatku VAT, pod warunkiem, że złoży on wniosek do końca października roku, w którym był zarejestrowany, to Urząd Skarbowy, może zdecydować o zmianie okresu podatkowego od początku następnego roku kalendarzowego.

Deklarację podatkową podobnie jak w Polsce składa się w formie elektronicznej w ciągu 25 dni od zakończenia okresu podatkowego. Podatek należy zapłacić w terminie do 25 dnia miesiąca za miesiąc lub kwartał poprzedni.

W przypadku nadpłaty podatku VAT, która podlega zwrotowi (§ 105 ustawy o VAT), zostaje ona zwracana Podatnikowi bez konieczności składania dodatkowego wniosku w ciągu 30 dni od złożenia deklaracji na konto bankowe Podatnika.

Równie proste jest wyrejestrowanie z podatku VAT (§ 106b ustawy o VAT podatnik podatku VAT), może to nastąpić, jeśli upłynął rok od rejestracji i w okresie kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych jego obrót nie przekroczył wartości 1.000.000 CZK lub gdy zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej w Czechach, przeniósł siedzibę do innego kraju.

Podatek VAT w Czechach dla przedsiębiorstw z innych krajów

Zgodnie z § 6c ust. 2 Ustawy obowiązek zarejestrowania się jako płatnicy podatku VAT w Republice Czeskiej mają wszyscy przedsiębiorcy sprzedający swoje towary lub świadczący usługi, którzy nie posiadają siedziby oraz miejsca prowadzenia działalności w Czechach, bez względu na to, czy są płatnikami podatku VAT w Polsce czy w innym kraju. Nie obowiązuje to transakcji, w przypadku których zgłoszenie podatku ciąży na osobie, która jest odbiorcą czynności podlegających opodatkowaniu. Rejestracji do systemu VAT przedsiębiorcy z innych krajów mogą, również dokonać jako płatnicy VAT w trybie, zgodnie z § 94 a) ust. 2.Ustawy o VAT.

Do rejestracji konieczne jest wypełnienie elektronicznego formularza zgłoszeniowego ze strony: https://adisepo.mfcr.cz/adistc/adis/idpr_epo/epo2/uvod/vstup_expert.faces

Należy zaznaczyć, że nie posiada się siedziby oraz miejsca prowadzenia działalności w Czechach (nemá sídlo ani provozovnu v tuzemsku), a w pole numeru identyfikacji podatkowej DIČ wpisać 9999999999 (10 razy cyfrę 9). Po wygenerowaniu i wydrukowaniu, formularz należy wysłać do właściwego Urzędu Skarbowego pocztą tradycyjną w terminie 5 dni. Prawdopodobnie będzie to Finanční úřad pro Moravskoslezský kraj ul. Jurečkova 940/2700 39 Ostrava Přívoz.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis z krajowego rejestru sądowego, CEIDG, lub też innej właściwej ewidencji działalności,
• zaświadczenie o rejestracji podmiotu jako płatnika VAT w Polsce lub innym kraju,
• potwierdzenie o figurowaniu w ewidencji podatkowej polskiego urzędu skarbowego (NIP),
• pełnomocnictwo do reprezentowania firmy,
• wyciąg z rachunku bankowego - wydruk komputerowy z konta,
• kopia rachunku wystawionego za sprzedany towar świadczoną usługę na terenie Czech.

Dokumenty, oprócz wyciągu bankowego, powinny mieć formę poświadczonych kopii oraz być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego na język czeski.

Czeski urząd skarbowy ma 30 dniowy termin na rozpatrzenie wniosku. Jednakże, może się zdarzyć, że będzie konieczność uzupełnienia dokumentacji i udowodnienia posiadanych relacji gospodarczych na terenie Czech. Wówczas może termin ten zostać przedłużony.

Podobnie jak w innych państwach Unii Europejskiej osoby/firmy uprawnione do zwrotu podatku VAT zapłaconego w cenie nabywanych towarów lub usług w Czechach składają wniosek o zwrot wyłącznie w formie elektronicznej w państwie członkowskim swej siedziby. Odbywa się to za pośrednictwem portalu elektronicznego, specjalnie utworzonego w tym celu.

W Czechach funkcjonują w rozliczeniach podatku VAT raporty kontrolne obejmujące dodatkowe zestawienie faktur zakupu i sprzedaży za miesięczne okresy rozliczeniowe. Wysyłane są w formie elektronicznej nie później niż do 25 dnia po zakończeniu każdego miesiąca. Natomiast osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą zobowiązane są do przedłożenia raportu w dniu złożenia wniosku o zwrot podatku VAT, nie później jednak niż 25 dnia po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego.

Dużym problemem w rozliczeniu podatku VAT (chodziło o miejsce rozliczania) były tzw. dostawy usług elektronicznych, telekomunikacyjnych, nadawczych, udostępnianie muzyki, gier itp. na rzecz ostatniego odbiorcy niebędącego podatnikiem VAT w sensie zapisów Ustawy. Od 1 stycznia 2015 r. przyjęto w UE zasadę, że usługi te są opodatkowane w kraju odbiorcy usług, a nie w kraju siedziby usługodawcy. W Czechach w celu ułatwienia rozliczenia podatku z urzędami skarbowymi w krajach UE, w których świadczona jest usługa, utworzone zostały tzw. „Małe punkty kompleksowej obsługi w zakresie VAT” (Mini One Stop Shop, MOSS). Ponadto podatnicy z innych krajów świadczący usługi konsumentom z zagranicy mogą rozliczać podatek z urzędem skarbowym w rodzimym kraju, bez konieczności rejestrowania się w urzędach skarbowych w innych krajach UE.

Przydatne linki dotyczące zasad rozliczania podatku VAT w Czechach:

http://www.businessinfo.cz/cz/rubrika/dan-z-pridane-hodnoty/1001635/

http://www.jakpodnikat.cz/kontrolni-hlaseni-dph.php

https://www.podnikatel.cz/danovy-portal/dan-z-pridane-hodnoty/

https://czechrepublic.trade.gov.pl/pl/abc-biznesu-przewodnik/podatki/5651,vat.html

https://www.financnisprava.cz/en/tax-forms/forms-and-information/personal-income-tax

https://portal.gov.cz/obcan/zivotni-situace/finance

https://www.podnikajte.sk/dan-z-pridanej-hodnoty/zmeny-v-zakone-dph-2019

Podatek akcyzowy w Czechach

W Czechach podobnie jak w innych krajach UE stosuje się podatek akcyzowy, który jest podatkiem pośrednim, zharmonizowany został na poziomie UE. Dla krajów wchodzących w skład UE. Harmonizacja podatków pośrednich stanowi gwarancję istnienia jednolitego rynku. W Czechach istnieje szereg wyrobów, które podlegają akcyzie. Regulacja prawna w tym zakresie to Ustawa o podatku akcyzowym nr 353/2003 (Zákon č. 353/2003 Sb., o spotřebních daních), Według zapisów Ustawy podatkowi podlegają następujące wyroby: oleje mineralne (pochodzące z przerobu ropy naftowej), alkohol etylowy, piwo, wina i produkty pośrednie, wyroby tytoniowe, tytoń surowy.

Podatnikiem (§ 4 Ustawy) podatku akcyzowego, podobnie jak w Polsce, są: osoby prawne i/lub fizyczne: zarządzają składem celnym lub są: zarejestrowanym odbiorcą, zarejestrowanym wysyłającym, producentem, którzy to mają obowiązek rejestracji podatkowej, a także zapłaty podatku w związku z wprowadzeniem wyrobów akcyzowych do obrotu. Dotyczy to również zniszczenia wyrobów akcyzowych ich straty lub innym pomniejszeniem ich wartości. Na etapie produkcji wyroby te znajdują się w procedurze warunkowego zwolnienia od podatku.

Ustawa reguluje również kwestie zwolnień podatkowych (§ 11 Ustawy). Zwolnienie obejmuje wyroby: zwolnione od cła z importu, wyroby sprowadzone bezpośrednio lub dostarczone z państw członkowskich Unii Europejskiej dla potrzeb sił zbrojnych państw członkowskich NATO. Wyroby zakupione w szczególnych okolicznościach: w stanie zagrożenia państwa lub w stanie wojny na podstawie uchwały Rady Ministrów. Wyroby dostarczone z innego państwa członkowskiego UE dla członków korpusu dyplomatycznego i pracowników organizacji międzynarodowych, inne, w przypadku, gdy podlegają zwolnieniu na podstawie odrębnych umów międzynarodowych.

Okresem rozliczenia podatku akcyzowego zgodnie z (§ 17 Ustawy) jest miesiąc kalendarzowy. Rozlicznie odbywa się na podstawie deklaracji podatkowej, która powinna być złożona i uregulowana w ciągu 25 dni od zakończenia okresu podatkowego.

Przydatne linki w podatku akcyzowym:

https://www.celnisprava.cz/cz/dane/spotrebni-dane/Stranky/default.aspx.

https://czechrepublic.trade.gov.pl/pl/abc-biznesu-przewodnik/podatki

http://www.penize.cz/kalkulacky/vypocet-dane-danova-kalkulacka

Przygotował na podstawie dostępnych źródeł: dr Ryszard Jan Pawłowski

dr nauk ekonomicznych Ryszard Jan Pawłowski, współpracownik naukowy Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu i Politechniki Wrocławskiej, innowator, praktyk biznesu, naukowiec w dziedzinie nauk społecznych w dyscyplinie ekonomia, specjalista w obszarze organizacji, zarządzania finansami i controlingu.